Danışmentliler Döneminde Kayseri

Danişmendliler, Orta Andolu'nun ve Kayseri'nin Türkleşmesi ve İslamlaşmasında önemli görevler üstlenmişlerdir. Sadece fethi hareketleri değil meydana getirdikleri eserler ve adilane yönetimleri ile de başarılı olmuşlardır.

1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’nun kapıları tümüyle Türk boylarına açılmıştır. Sultan Alparslan'dan sonra yerine geçen oğlu Melikşah'ın yeğeni olan Danişmendli Melik Ahmet çok yetenekli ve şöhretli bir kumandan olarak 1072 yılında dârülcihad olan Rum'a (Anadolu) Selçuklu sancak ve bayraklarıyla gönderilmiştir. Melik Ahmet, Yeşilırmak ve Kızılırmak bölgelerinde Sivas, Tokat, Amasya, Niksar, Çorum'a yerleşerek Danişmendli Beyliği'ni kurmuş ve Anadolu Meliki Süleyman Şah'a tâbi olmuştur. Anadolu'daki mevcut kültür ve medeniyetlerini ılımlı bir şekilde Türk töre ve medeniyetine uyarlayan bu gaziler, Anadolu'yu Türkleştirmek üzere yerleştirilmişlerdi. Gazilerin en büyük temsilcisi ise Anadolu Selçuklularının Anadolu birliğini kurmalarına kadar Danişmendliler sülalesi olmuştur. Bu dönemde Orta Anadolu'ya (Kapadokya) Ebülgazı unvanı ile tanınan Hasan Bey'i (Tursan veya Turasan) vali tayin eden Dânişmendoğlu Ahmed Bey, Kayseri ve Pontus'ta hüküm sürüyordu. Kayseri’nin ilk Türk valisi olan Hasan Bey takriben 475 (1082) tarihlerinde bu vazifeye başlamış ve ölümüne kadar vali olarak kalmıştır.

1082 yılında Danişmend Ahmet Gazi ölmüş ve yerine Emir Melik Gazi geçmiştir. 1082'den 1134 yılında vefatına kadar Melik Gazı, elli iki sene süren saltanatı sırasında birçok seferle düzenlemiş ve Andolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması’nda önemli bir rol üstlenmiştir. Başarıları Halife Müşterid tarafından takdir edilmiştir.  Emir Melik Gazi 1134 yılında Malatya’da vefat etmiştir. Pazaröen yakınlarında Zamantı Kalesi civarındaki türbesinde gömülüdür. Melik Gazi’nin ölümünden sonra yerine Emir Mehmed Gazi geçmiştir.  Tahta geçer geçmez Bizans saldırısıyla karşılaşan Mehmed Gazi bu saldırıyı püskürttükten sonra Kayseri’yi başşehir yapmıştır. Hakimiyeti boyunca Malatya, Maraş ve çevresi ile birlikte Ermeniler’den Feke ve Keban’ı almıştır.Karadeniz sahillerinde Bizans hakimiyetine son vermiştir. 1142 tarihinde Kayseri’de ölmüştür. Türbesi Kayseri Ulu Cami kıble tarafında ve camiye bitişiktir. 1142’de Melik MehmedG azi'nin ölümüyle Danişmendliler'de taht kavgaları başlamıştır. Amcası Yağıbasan Nizameddin ve sonrasında çocuklarına geçen hakimiyet son Melik Zünnun ile son bulmuş ve Beylik Selçuklu hakimiyetine girmiştir. Danişmendliler döneminde Kayseri ve civarının hızla İslamlaşması için çok sayıda ve Abidevi eserler bina edilmiştir. Kayseri Ulu Cami, Gülük Camii ve Medresesi gibi günümüzde hal ayakta olan abidevi yapılar hep bu dönemin eserleridir.